Τα επτά δημοψηφίσματα που έγιναν στην Ελλάδα τα
τελευταία 54 χρόνια.
Μέχρι σήμερα στην Ελλάδα, έχουν διεξαχθεί επτά δημοψηφίσματα σε μια χρονική
περίοδο 54 ετών, με τις έξι περιπτώσεις το ερώτημα να σχετίζεται με το
πολίτευμα (βασιλευόμενη ή αβασίλευτη δημοκρατία) και μια για την έγκριση
Συντάγματος. Σημειώνεται ότι τα τρία από τα επτά δημοψηφίσματα διενεργήθηκαν
από δικτατορικά καθεστώτα.
1920: Η κυβέρνηση Δημητρίου Ράλλη προκηρύσσει δημοψήφισμα για τις 5 Δεκεμβρίου με
ερώτημα την επιστροφή του βασιλιά Κωνσταντίνου του Α'. Στο δημοψήφισμα δεν
συμμετέχουν οι Φιλελεύθεροι. Η επάνοδος του εξόριστου βασιλιά εγκρίνεται με
99%. Το αποτέλεσμα ενοχλεί τις συμμαχικές δυνάμεις και κυρίως τη Βρετανία που
δεν επιθυμεί την επιστροφή του φιλογερμανού Κωνσταντίνου. Οι σύμμαχοι παύουν να
υποστηρίζουν την Ελλάδα προσφέροντας την υποστήριξή τους προς την Τουρκία. Η
αλλαγή της στάσης των συμμάχων θεωρείται ένας από τους παράγοντες που συνέλαβαν
καθοριστικά στη μικρασιατική καταστροφή.
1924: Η Δ' Συντακτική Εθνοσυνέλευση προκηρύσσει δημοψήφισμα για τις 13 Απριλίου
με ερώτημα την κατάργηση της μοναρχίας. Η διαδικασία οργανώνεται από την
κυβέρνηση Παπαναστασίου. Υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας ψηφίζει το 69,95% των
ψηφοφόρων και κατά το 30,05%. Την 1η Μαΐου της ίδιας χρονιάς ορκίζεται πρόεδρος
της Δημοκρατίας ο Παύλος Κουντουριώτης.
1935: Προκηρύχθηκε από το δικτατορικό καθεστώς του Γεωργίου Κονδύλη κι έμεινε στην ιστορία ως "νόθο δημοψήφισμα". Το ερώτημα ήταν η κατάργηση της αβασίλευτης δημοκρατίας. Σύμφωνα με το επίσημο αποτέλεσμα, υπέρ της βασιλευόμενης δημοκρατίας ψήφισε το 97,88% των ψηφοφόρων, ενώ το "όχι" απέσπασε μόλις το 2,12%.
1946: Η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Τσαλδάρη προκηρύσσει δημοψήφισμα για την 1η
Σεπτεμβρίου. Οι επιλογές ήταν τρεις: υπέρ ή κατά της επανόδου του βασιλιά και
υπέρ της αβασίλευτης Δημοκρατίας. Υπέρ της επανόδου του βασιλιά Γεωργίου Β'
ψήφισε το 69%, κατά το 20% και υπέρ της αβασίλευτης Δημοκρατίας το 11%.
1968: Η χούντα των συνταγματαρχών διενεργεί δημοψήφισμα στις 29 Σεπτεμβρίου για
σχέδιο συντάγματος που είχε εκπονήσει η ίδια. Στο δημοψήφισμα - παρωδία το
"ναι" αποσπά ποσοστό 92,21% και το "όχι" το 7,79%. Στη
διαδικασία δεν είχαν δικαίωμα συμμετοχής οι πολιτικοί κρατούμενοι που είχαν
συλληφθεί ή εκτοπιστεί μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967.
1973: Το δεύτερο δημοψήφισμα - παρωδία της Απριλιανής δικτατορίας
πραγματοποιήθηκε στις 29 Ιουλίου εκείνου του έτους. Τα ερωτήματα σχετίζονταν με
την έγκριση μεταρρύθμισης του συντάγματος του 1968, την εκλογή προέδρου
(Γεώργιος Παπαδόπουλος) και αντιπροέδρου (Οδυσσέας Αγγελής) της Δημοκρατίας για
θητεία οκτώ ετών και την κατάργηση της μοναρχίας. Υπέρ ψήφισε το 78,43% και
κατά το 21,57%.
1974: Μετά την πτώση της
δικτατορίας, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή διενεργεί δημοψήφισμα με
ερώτημα τη μορφή του πολιτεύματος. Το δημοψήφισμα διενεργήθηκε στις 8
Δεκεμβρίου. Το 69,2% των ψηφοφόρων ψηφίζει κατά της βασιλευόμενης δημοκρατίας,
έναντι 30,82% που είναι υπέρ της επαναφοράς του θεσμού της βασιλείας.
ΒΑΣΙΛΕΥΟΜΕΝΗ Η ΑΒΑΣΙΛΕΥΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Τι έγινε το 1974
στο δημοψήφισμα για το πολίτευμα
Στις 8 Δεκεμβρίου 1974 διεξήχθη στην Ελλάδα δημοψήφισμα για τη μορφή του πολιτεύματος μεταξύ
Βασιλευόμενης και Αβασίλευτης Δημοκρατίας. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος
ήταν 69,2% υπέρ της Αβασίλευτης Δημοκρατίας.
Την 1η Ιουνίου 1973 η Χούντα των Συνταγματαρχών κατήργησε τη Βασιλεία
στην Ελλάδα, μετά το Κίνημα του Ναυτικού εναντίον της, και εγκαθίδρυσε Προεδρική Δημοκρατία. Κανένα κόμμα δεν αναγνώρισε το δημοψήφισμα που ακολούθησε τον Ιούλιο του 1973 και δεσμεύτηκαν, μαζί
με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο, στη διενέργεια άλλου, όταν
αποκατασταθεί η Δημοκρατία.
Μετά την πτώση της Χούντας τον Ιούλιο του 1974 η Κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή υιοθέτησε τη Συντακτική Πράξη της 1ης Αυγούστου 1974
και επανέφερε σε ισχύ το Σύνταγμα της 1
Ιανουαρίου 1952, χωρίς τις θεμελιώδεις διατάξεις, δηλαδή αυτές που αφορούσαν τη βάση και
τη μορφή του πολιτεύματος ως Βασιλευομένης Δημοκρατίας. Η αναστολή των
διατάξεων περί Αρχηγού Κράτους θα κρινόταν με δημοψήφισμα, που θα γινόταν εν
καιρώ. Μέχρι το Δημοψήφισμα, Αρχηγός του Κράτους συνέχισε να είναι ο Πρόεδρος
της Δημοκρατίας του στρατιωτικού καθεστώτος, Στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης. Στο δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974, η πλειοψηφία του εκλογικού
σώματος, επέλεξε την Αβασίλευτη Δημοκρατία με ποσοστό 69,2%.
Η απόφαση αυτή έκρινε δύο ζητήματα:
- Σε θεσμικό επίπεδο τον τρόπο ανάδειξης του αρχηγού του κράτους (αιρετός και όχι κληρονομικός) και
- σε πολιτικό επίπεδο τη μη επιστροφή του Βασιλιά Κωνσταντίνου, ο οποίος βρισκόταν εκτός Ελλάδος από τις 13 Δεκεμβρίου 1967, μετά από το αποτυχημένο εγχείρημά του εναντίον των απριλιανών σφετεριστών[1] της εξουσίας.
- Ο προεκλογικός αγώνας περιλάμβανε και ομιλίες στην τηλεόραση, μεταξύ των οποίων και του ίδιου του Κωνσταντίνου, ενώ από την πλευρά των οπαδών της Αβασίλευτης τοποθετήθηκαν, μεταξύ άλλων, οι Μάριος Πλωρίτης, Λεωνίδας Κύρκος, Φαίδων Βεγλερής, Γεώργιος Κουμάντος, Αλέκος Παναγούλης και ο μετέπειτα πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης.
- Τα κόμματα απείχαν από την εκστρατεία του δημοψηφίσματος και έτσι οι τηλεοπτικές ομιλίες περιορίσθηκαν μεταξύ ιδιωτών που εκπροσωπούσαν τη μία ή την άλλη αντίληψη και όχι μεταξύ εκπροσώπων των κομμάτων. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, στις 23 Νοεμβρίου 1974, ζήτησε από τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματός του να κρατήσουν ουδέτερη στάση στο πολιτειακό ζήτημα. Καθορίσθηκαν οι τηλεοπτικές ομιλίες δύο φορές την εβδομάδα για την κάθε πλευρά και επί πλέον μαγνητοφωνημένο μήνυμα του Βασιλιά στις 26 Νοεμβρίου και ομιλία του από την τηλεόραση στις 6 Δεκεμβρίου.
- Στο δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου, το εκλογικό σώμα ψήφισε υπέρ του αβασιλεύτου (3.245.111 ψήφοι υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας, ποσοστό 69,18% και 1.445.875 ψήφοι υπέρ της βασιλευομένης, ποσοστό 30,82%). Η Κρήτη έδωσε στην Αβασίλευτη το 90% των ψήφων της, ενώ σε τριάντα εκλογικές περιφέρειες το αντίστοιχο ήταν της τάξεως του 60-70%. Από την άλλη πλευρά, η βασιλευομένη έφτασε στην Πελοπόννησο και τη Θράκη το 45%. Οι εκλογικές περιφέρειες όπου η βασιλευομένη έλαβε τα ανώτατα ποσοστά είναι οι ακόλουθες: Λακωνία το 59,52%, Ροδόπη το 50,54%, Μεσσηνία το 49,24, Ηλεία το 46,88 και η Αργολίδα το 46,67%. Τέλος, η αποχή άγγιξε το 25,5%.
- Με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων ο Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής δήλωσε ότι «ένα καρκίνωμα αποκόπηκε σήμερα από το σώμα του έθνους».[2]
- Ο Κωνσταντίνος απηύθυνε την επομένη της ψηφοφορίας το ακόλουθο μήνυμα:
- « Έλληνες και Ελληνίδες. Πιστός στη διακήρυξή μου, επαναλαμβάνω ότι προέχει η εθνική ενότητα χάριν της ομαλότητας, της προόδου και της ευημερίας της Χώρας και εύχομαι ολόψυχα οι εξελίξεις να δικαιώσουν το αποτέλεσμα που προέκυψε από τη χθεσινή ψηφοφορία »
- Στις 15 Δεκεμβρίου υπέβαλε την παραίτησή του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης και ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής τον ευχαρίστησε με προσωπική του επίσκεψη και εγγράφως για τις όσες υπηρεσίες προσέφερε στο έθνος. Στις 18 Δεκεμβρίου εξελέγη από τη Βουλή και ορκίστηκε ως προσωρινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Μιχαήλ Στασινόπουλος, βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας.
- Συνολικά
Δημοψήφισμα
1974
|
||||
Εγγεγραμμένοι
|
6.250.379
|
|||
Ψήφισαν
|
4.719.494
|
75,51%
|
||
Άκυρα
ψηφοδέλτια
|
28.889
|
0,61%
|
||
Έγκυρα
ψηφοδέλτια
|
4.690.605
|
99,39%
|
||
Ψήφοι
|
Ποσοστό
|
|||
Αβασίλευτη
Δημοκρατία
|
3.244.748
|
69,18%
|
||
Βασιλευομένη
Δημοκρατία
|
1.445.857
|
30,82%
|
||
Αποχή
|
24,49%
|
|||
- Ανά περιφέρεια
Εκλογική
Περιφέρεια
|
Αβασίλευτη
|
Βασιλευόμενη
|
Α΄ Αθηνών
|
75,60%
|
24,40%
|
Β΄ Αθηνών
|
79,59%
|
20,41%
|
Αιτωλοακαρνανία
|
65,63%
|
34,67%
|
Αργολίδα
|
53,33%
|
46,67%
|
Αρκαδία
|
56,99%
|
43,01%
|
Άρτα
|
56,21%
|
43,79%
|
Αχαΐα
|
68,54%
|
31,46%
|
Βοιωτία
|
65,46%
|
35,24%
|
Γρεβενά
|
61,20%
|
38,80%
|
Δράμα
|
67,41%
|
32,59%
|
Δωδεκάνησος
|
63,78%
|
36,22%
|
Έβρος
|
60,27%
|
39,73%
|
Ευρυτανία
|
60,69%
|
39,31%
|
Εύβοια
|
65,38%
|
34,62%
|
Ζάκυνθος
|
62,63%
|
37,37%
|
Ηλεία
|
53,12%
|
46,88%
|
Ημαθία
|
71,77%
|
28,23%
|
Ηράκλειο
|
89,43%
|
10,57%
|
Α΄
Θεσσαλονίκης
|
79,99%
|
20,01%
|
Β΄
Θεσσαλονίκης
|
68,12%
|
31,88%
|
Θεσπρωτία
|
64,21%
|
35,79%
|
Ιωάννινα
|
68,70%
|
31,30%
|
Κέρκυρα
|
63,47%
|
36,53%
|
Καβάλα
|
73,64%
|
26,36%
|
Καρδίτσα
|
68,79%
|
31,21%
|
Καστοριά
|
55,74%
|
44,26%
|
Κεφαλλονιά
|
66,17%
|
33,83%
|
Κιλκίς
|
59,71%
|
40,29%
|
Κοζάνη
|
66,11%
|
33,89%
|
Κορινθία
|
62,36%
|
37,64%
|
Κυκλάδες
|
61,72%
|
38,28%
|
Λάρισα
|
67,82%
|
32,18%
|
Λακωνία
|
40,48%
|
59,52%
|
Λασίθι
|
88,42%
|
11,58%
|
Λέσβος
|
77,74%
|
22,26%
|
Λευκάδα
|
71,22%
|
28,78%
|
Μαγνησία
|
71,25%
|
28,75%
|
Μεσσηνία
|
50,76%
|
49,24%
|
Ξάνθη
|
53,75%
|
46,25%
|
Α΄
Πειραιώς
|
71,95%
|
28,05%
|
Β΄
Πειραιώς
|
81,70%
|
18,30%
|
Πέλλα
|
65,09%
|
34,91%
|
Πιερία
|
65,54%
|
34,46%
|
Πρέβεζα
|
62,01%
|
37,99%
|
Ρέθυμνο
|
94,10%
|
5,90%
|
Ροδόπη
|
49,46%
|
50,54%
|
Σάμος
|
64,38%
|
35,62%
|
Σέρρες
|
64,82%
|
35,18%
|
Τρίκαλα
|
67,40%
|
32,60%
|
Υπ.
Αττικής
|
65,07%
|
34,93%
|
Φθιώτιδα
|
63,58%
|
36,42%
|
Φλώρινα
|
60,36%
|
39,64%
|
Φωκίδα
|
62,44%
|
37,56%
|
Χαλκιδική
|
58,17%
|
41,83%
|
Χανιά
|
92,70%
|
7,30%
|
Χίος
|
72,95%
|
27,05%
|
Σύνολο
Επικράτειας
|
69,18%
|
30,82%
|
Πηγή: Βικιπαιδεία.
